سالی که گذشت چون دیگر سال ها تنها بر سنوات تقویمی استقرار واحدهای روابط عمومی در بدنه سازمان های کشور افزوده شد بدون آنکه در محقق ساختن اهداف متعالی این دانش و هنر ارتباطی تحولات عمده و پیشرفت های بارز و شاخصی روی داده باشد، و این در حالی است که از ذکر بعضی از جاماندگی ها و عقب گردها نیز در این وادی پرهیز می کنیم تا از میزان امید و روشن بینی به آینده نکاهیم.
واقعیت کارکردهای امروزین روابط عمومی های ما گویای فاصله ای قابل توجه با فلسفه وجودی و رسالت بنیادین این حرفه راه گشا می باشد، و جای شگفتی است که دفاتر روابط عمومی های ما به همان مقدار که از لحاظ شکلی و سخت افزاری با پیشرفت ها و نوآوری هایی همراه بوده اند در زمینه نرم افزاری و محتوی غالباً در جهت عکس حرکت کرده و در ایستایی و روزمرگی بسر برده اند،اخیراً نیز در راستای بروکراسی ها و دیوان سالاری های معمول بسیاری از ادارات روابط عمومی به ادارات کل ارتقاء یافته اند اما کارشناسان و صاحب نظران ذیربط کماکان چشم انتظار ارتقاء کیفیت عملکردها می باشند.
طبع و مزاج ساختاری و هویتی روابط عمومی بر حرکت،تکاپو،جستجو و گفت وگو آمیخته است.به عبارت دیگر،رخوت،خاموشی،سکون و بی خبری اساسآ در موجودیت این واحدهای ارتباطی دور از انتظار و مردود می باشد،اما اینکه چرا ما تاکنون در عرصه فعالیت های روابط عمومی در کشورمان همواره با کاستی ها و غفلت ها مواجه بوده و طعم رضایت و مطلوبیت را کمتر چشیده ایم می باید به عوامل و مؤلفه های گوناگونی اشاره کرد و در این مقال و مجال ترجیحاً به نکته ای پرداخته می شود که با همه اهمیت و راهبردی بودن آن تاکنون کمتر در دایره توجه و بررسی قرار گرفته است و البته در رهگذر تاریخ و جامعه شناسی قابل ملاحظه می باشد.
عادات انفعالی
در بالا اشاره شد که طبع و مزاج روابط عمومی با حرکت و جستجو و گفت و گو سرشته و آمیخته است.بسیار خوب،اما باید ملاحظه کرد که آیا طبع و مزاج کارگزاران و عاملان و گردانندگان واحدهای روابط عمومی نیز با آن طبایع یاد شده حرفه روابط عمومی هم ساز و هم پا و همراه می باشد یا خیر؟ و نکته کلیدی در چگونگی توفیق یا عدم توفیق در عملکردهای حاصله نیز پاسخ همین سؤال است و البته پاسخ مثبت نیست و مشکلات درونی و ساختاری روابط عمومی های ما نیز ناشی از همین نکته است.
این به جای خود درست و پذیرفته شده است که ما دارای پیشینه و پشتوانه ای بزرگ از فرهنگی غنی و سرشار از رفتارهای تاریخی مقبول و متعالی می باشیم و به آن نیز مفتخریم، اما عادات انفعالی و به اصطلاح باری به هر جهت نیز کم و بیش در اذهان و رفتارهای ما رسوخ کرده و جاپاهای نسبتاً محکمی را نیز به جای گذاشته است که البته علت و چرایی بروز و حدوث این گونه روحیات را می باید در مجموعه حوادث تاریخی و تب و تاب ها و فراز و فرودهای دیرینه ای که بر گذشتگان ما گذشته است و میراثی از آثار و تبعاتی از آنها به ما رسیده است جستجو کرد.
با اندکی تأمل و بازبینی از مراودات و مناسبات زندگی روزمره خودمان در همین اوضاع و احوال فعلی می توانیم نمونه های فراوانی از تمایلات محافظه کارانه و رفتارهای انفعالی و انزوایی را مشاهده کرد،بعضی از تکیه کلام ها و ضرب المثل های رایج نیز گویای مقصود می باشد از جمله "سری که درد نمی کند دستمال نمی بندند" "آهسته بیا آهسته برو که گربه شاخت نزند" "کم گوی و گزیده گوی" "خاموشی پیشه کن" "به تو چه، به ما چه""شتر دیدی ندیدی" و امثالهم و اینکه دامنه مفهوم واژه "فضولی"در عرف زندگانی اجتماعی ما بسیار گسترده است،متأسفانه بعضاً پرسیدن کوچک ها از بزرگترها،فرزندان از والدین،دانش آموزان و دانشجویان از معلمان استادان،زبردستان از بالا دستان،اعضای انجمن ها و گروه ها و صنوف مختلف از سازمان ها اگر فضولی تلقی نگردد عموماً به پررویی و جسارت و سری که بوی قرمه سبزی! می دهد تعبیر می شود و گاه نیز کناره گرفتن تا مسئولیت ناپذیری،مشارکت گریزی،عدم کنجکاوی و عدم هرگونه موضع گیری در برابر رویدادهای گوناگون و بی صدایی و زبان در کام گرفتن و در هاله هایی از ابهام و جدا از صراحت و وضوح به سر بردن به عنوان متانت و وقار محسوب می گردد.
همانطور که اشاره شد دایره اینگونه روحیات و خلقیات و عادات انفعالی هر دو سوی ارتباط گران و مخاطبان را در بر می گیرد.به عبارت دیگر،هم از سوی پرسشگران و مراجعان و هم از سوی پاسخ دهندگان و اطلاع رسانان انگیزه ها و آمادگی های لازم برای برقراری ارتباطات روان،پیوسته و عادی ضعیف و کم رنگ است و این نکته بسیار واجد اهمیت می باشد زیرا اگر همه منابع علمی و کارآیی ها و مهارت های تخصصی و ابزارهای فنی و مالی و امثالهم برای انجام وظایف ارتباطی و اطلاع رسانی و اطلاع یابی و برقراری مناسبات دو سویه فراهم باشد اما همه این امکانات و ظرفیت ها بر بستر و حال و هوای ناهمساز و ثقیل قرار بگیرد خروجی ها و نتایج حاصله یقیناً درخشان و تآثیرگذار نخواهد بود و وجه غالب چنین سامانه هایی همان ظاهرسازی های توخالی و مجموعه هایی از تولیدات نوشتاری و گفتاری تکراری،کلیشه ای، نمایشی و مخاطب گریز می باشد.
نباید فراموش کرد که بر عهده روابط عمومی رسالتی واقعاً و جداً موسّع و بالنده تبیین و تعیین شده است.مسائل پیچیده و بغرنج کار و کارآفرینی و کارگاهی و غوغاهای تجمعات انسانی و هزاران مشکل و گره و دست انداز فراراه مؤسسات کوچک و بزرگ با مشکل گشایی های ارتباطی و نورافشانی های ایضاحی روابط عمومی ها از طریق گفت و شنودها و اطلاع رسانی های مستمر و واقعی و برقراری ارتباطات تنگاتنگ حل و فصل می گردد،عقده های انباشته شده ناشی از عدم تفاهمات و بدتر از آن سوءتفاهمات بین افراد و گروه ها از سویی و مراکز و بنیادها و مؤسسات و نهادهای اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی و عمومی و خصوصی از سوی دیگر را با تمهیدات صحیح ارتباطی که از انگیزه ها و تمایلات طبیعی و درونی ارتباط گران روابط عمومی نشأت گرفته باشد می توان گشود و به طغیان های روانی و عاطفی اطمینان و آرامش بخشید،اما افسردگی ها،لاقیدی ها،ناامیدی ها و ضعف های یقینی و ارادی و سایر عادات انفعالی هر دو سوی مخاطب و ارتباط گر را به جای نزدیکی و تفاهم و تقاعد،از یکدیگر دور و دورتر ساخته و مسائل و مشکلات را بغرنج تر می کند.
لذا،می باید امیدوار بود که این مهم یعنی زدوده شدن آفات و آسیب های نهادینه شده عادات تاریخی منفعلانه با گذشت ایام و تکامل بنیادهای اخلاقی و فضایل و کرامات انسانی و ترویج راستی ها و درستی ها و ایجاد سهولت های بیانی و گرما بخشی به مراودات و مراجعات عمومی حاصل آید تا همگان شاهد روابط عمومی های پرتکاپو، روشنگر و امیدآفرین باشیم.
نویسنده:
کاظم متولی
اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید لطفا ابتدا وارد شوید، در غیر این صورت می توانید ثبت نام کنید.