اخلاق در روابط عمومی چه نقشی دارد؟

 

مقدمه :

    اخلاق ،یک مفهوم عمیق اما آشنابرای همگان است که معنای واحدی برای آن یافت نمی شود که مورد پذیرش عموم  واقع شود . اگر چه در تعریف اخلاق، میان دانشمندان اختلاف نظر وجود دارد،لیکن دانشمندان اسلامی در این مطلب اشتراک نظر دارند که "مجموعه صفات روحی و خصوصیات درونی و ملکات باطنی که منشأ و مبدأ افکار وعقاید و گفتار و کردار و رفتار خوب یا بد می باشد، اخلاق نامیده می شود".

   اهمیت مقوله «اخلاق» تا حدی است که انجمن جهانی روابط عمومی، سال ۲۰۰۷میلادی را به عنوان «سال اخلاق در روابط عمومی » نامگذاری کرد .این امر نشاندهنده ی اهمیت فوق العاده اخلاق  حرفه ای درروابط عمومی است .دراین مقاله درصدد آنیم که به کمک صاحبنظران امور روابط عمومی وارتباطات برخی از اصول اخلاق حرفه ای در روابط عمومی را بیان نماییم .

  اخلاق حرفه ای در روابط عمومی :

   اخلاق در روابط عمومی می تواند به جلب اعتماد مخاطبان به سازمان ویا عدم اعتماد آنان وبی اعتباری مجموعه منجر شود ،زیرا درمناسبات انسانی ،اخلاق بسیار مهم  وتعیین کننده است .اما اخلاق یک کارگزار روابط عمومی چگونه باید باشد تا بتواند درتحقق اهداف  شغلی خود موفق گردد.

    برای روشن تر شدن بحث ،نظر آقای سید شهاب سید محسنی را از میان یادداشت های ایشان می آوریم :

 «نکته ظریفی که در این میان قابل تامل و تعمق است آنکه براستی جایگاه اخلاق در فعالیتها و ماموریتهای روابط‌عمومی کجاست؟ و آیا روابط عمومی‌ها تا چه میزان خود را پایبند به معیارها و موازین اخلاقی بویژه درارتباط بامخاطبان می‌دانند؟و...
آنچه مسلم است آن که بین اخلاق به عنوان یک شاخص و معیار انسانی با نوع ماهیت و فعالیتهای روابط عمومی رابطه‌ای بسیار نزدیک و تنگاتنگ وجود دارد. در واقع روابط عمومی بدون اخلاق معنا و مفهوم واقعی خود را نخواهد داشت چرا که اساس ارتباط و رابطه انسانی و پایداری آن بین یک سازمان و مخاطبانش را صداقت و ایجاد اعتماد متقابل تشکیل می‌دهد و روابط عمومی چیزی جز این نیست، به عبارتی دیگر روابط عمومی زمانی در مسیر صحیح خود حرکت می‌کند که در جریان دوسویه ارتباط بین سازمان و مخاطبان مهمترین اصل که همانا معیارهای اخلاقی است رابدرستی رعایت نمایدو بارویکرد دیگری می توان گفت روابط عمومی بدون اخلاق دیگر روابط عمومی نیست، روابطی است که براساس معیارهای دیگری چون سودجویی، منفعت طلبی و سازمان محوری بنا نهاده شده است و در این چرخه ارتباط آنچه به حساب نمی‌آید، همانا مخاطبان، خواسته‌ها و نیازهای آنان است. بنابراین یکی از شاخصه‌های مهم روابط عمومی مطلوب و کارآمد پایبندی آن به ارزشهای اخلاقی در تبادلات و ارتباطات با مخاطبان است.»

در حرفه روابط عمومی پنج نوع رابطه اخلاقی وجود دارد که عبارتند از :

۱- وظیفه نسبت به خود

۲-وظیفه نسبت به مخاطب

۳-وظیفه نسبت به کارفرما

۴- وظیفه نسبت به حرفه

۵- وظیفه نسبت به جامعه

  بنابراین ، اخلاق روابط عمومی مربوط به یک سطح نیست وبایستی یک مسئول روابط عمومی درهریک از سطوح ۵گانه ی  فوق ،ملتزم به رعایت اصول اخلاق حرفه ای باشد تا بتواند به عنوان یک روابط عمومی اخلاقی درجلب نظر مخاطبان موفق گردد .   

    باید ها ونبایدهای اخلاقی در روابط عمومی :

اخلاق و انتظارات اجتماعی در کلی ترین حالت خــــود شامل چهـــــار ارزش زیر می شود:
1 - صداقت و راستگویی
2 - انصاف و برابری
3 - امانت داری
4 - وفاداری و احساس مسئولیت اجتماعی. 
  گذشته از مفاهیم اخلاقی  یادشده ،می توان به بعضی از باید ها ونبایدهای اخلاقی روابط عمومی به شرح زیر اشاره کرد:

برخی از باید ها ی اخلاقی روابط عمومی :

۱-به رسمیت شناختن حق مردم برای دریافت اخبار واطلاعات درست

۲-احترام به منافع عمومی

۳-صداقت در ارائه اطلاعات

۴- احترام به ارزش ها

۵-احساس تعهد دربرابر اعتماد عمومی

۶- شفافیت (Clarity)

۷-حفظ اسرار مخاطبان

۸-امانتداری

۹-وقت شناسی (Timeliness)

۱۰-اقدام‌اصلاحی‌(Remedial)

برخی از نباید های اخلاقی روابط عمومی :

۱-دروغ پردازی

۲-برخورد تلافی جویانه

۳-شایعه پراکنی وتکیه بر آن دراطلاع رسانی

۴- بی احترامی به اشخاص

۵-بی احترامی به ارزش ها

۶-قالب کردن نظر خود به دیگران به عنوان نظرات عموم ویا دخیل کردن نظرات شخصی در اطلاع رسانی ها

۷-نداشتن دقت نظر در اطلاع رسانی ودرج وارائه هرگونه اخبار واطلاعات بدون درنظر گرفتن صحت وسقم آن

۸- دخل وتصرف در ارائه مطالب دیگران

۹-سرقت ادبی ( playiarism)

۱۰-بی توجهی به نظم وامنیت عمومی

۱۱-شکستن حریم خصوصی افراد

۱۲-جعل اطلاعات (Disinformation)

معیارهای اخلاقی روابط عمومی  -نگاهی به آئین نامه انجمن بین المللی روابط عمومی :

     انجمن بین‌المللی روابط عمومی در سال 1965 در آتن (پایتخت یونان) آیین‌نامه‌ای را تصویب کرد که به خاطر تأکید بر حقوق بشر ، رفتار کارکنان روابط عمومی و همچنین نگرش مثبت به این حرفه و موفقیت در تصویب معیارهای اخلاقی مورد قبول جهانی واقع شد.
عضو روابط عمومی باید در رعایت موازین زیر تلاش کند:
1) کمک به فراهم ساختن شرایط اخلاقی و فرهنگی تا انسانها را قادر سازد به کمال برسند و از حقوق سلب ناپذیری که در اعلامیه جهانی حقوق بشر عنوان شده است، بهره‌مند شوند.
2) فراهم آوردن الگو و کانالهای ارتباطی از طریق ترویج آزادانه اطلاعات مهم که سبب شود هر عضو هر جامعه ای احساس کند که او آگاه است.
3) به دلیل ارتباط میان حرفه ها و مردم، کار یک عضو روابط عمومی حتی به صورت خصوصی، در چگونگی ارزیابی حرفه به عنوان یک کل ، تاثیر دارد.
4) اصول‌ و قوانین‌ اخلاقی اعلامیه جهانی حـقوق بـشـر
(The universal declaration of human rights) را در محدوده وظایف حرفه ای محترم شمارد.
5) توجه به ارزش انسان و حمایت از آن و به رسمیت شناختن حقوق انسانی.
6)فراهم آوردن زمینه‌های اخلاقی، روانشناختی و ذهنی به منظور گفتگو به شیوه‌ای مناسب و به رسمیت شناختن حقوق همه گروه ها برای بیان دیدگاه و نظرات آنان.
7) نظارت دائمی بر خود در تمام شرایط و به نحو احسن تا اعتماد کسانی را که با آنها در ارتباط است، جلب کند.
8) انجام کارها در همه شرایط و به نحوی که علایق خاص همه گروهها (هم علایق سازمانی که در آن خدمت می کند و هم علایق جامعه مورد نظر) مشمول توجه شود.
9) به انجام رساندن همه وظایف با صداقت و پرهیز از سخنانی که باعث ابهام یا درک نادرست می‌شود.

عضو روابط عمومی باید از موارد زیر اجتناب کند:
1) کم اهمیت شمردن حقیقت نسبت به دیگر نیازها .
2) انتشار اطلاعاتی که برمبنای وقایع درست وقابل اثبات بنا نشده اند.
3) شرکت در هر اقدام مخاطره‌آمیز یا اقدامی که غیراخلاقی و نادرست باشد وبتواند برشأن و منزلت انسان خدشه وارد سازد.
4) به کارگیری هرنوع روش یا تکنیک ”تلافی جویانه“ برای تحریک ناآگاهانه فردی که قادربه کنترل آزادی خود نیست. (این بخش به نقل از مقاله آقای علیرضا مزین ،خبرگزاری فارس ،۲۶/۲/۸۸)

    نتیجه :

بنابراین ، پایبندی به اخلاق نیک باعث سعادتمندی انسان درزندگی می شود واین امر درهمه ی امور نتیجه ی بسیار خوبی عاید فرد وجامعه می کند . درروابط عمومی نیز به دلیل اینکه بیشتر جنبه برخورد بادیگران وجلب اعتماد وبرطرف کردن سوءتفاهمات مطرح است ومسئول روابط عمومی  به ناچار باید با انواع سلائق وشخصیت ها برخورد کند ،نقش اخلاق در روابط عمومی درپیشرفت ویاعدم موفقیت سازمان ومجموعه کاری  بسیار بااهمیت است و باید به اخلاق حرفه ای روابط عمومی متعهد وملتزم بود تا اعتماد عمومی که بسترساز فعالیت روابط عمومی هاست حاصل گردد.